Kablo kanalı, yapıların enerji dağıtımı veya haberleşme için kullanılan tesisatlarında, izole elektrik kablolarının güvenli bir şekilde taşınması, sabitlenmesi ve desteklenmesini sağlayan birbiriyle uyumlu birimlerden oluşan sistemlerdir. Kablo kanalı sistemleri genellikle ticari ve endüstriyel yapılarda kablo yönetimi için kullanılan sistemler olup kullanım yerine göre farklı tipleri mevcuttur. Türkçe’de yaygın olarak kablo kanalı olarak bilinse de tiplerine göre kablo tavası, kablo taşıyıcısı, kablo tepsisi, kablomerdiveni isimlendirmelerine de rastlanır.
KABLO TAŞIYICI
Sistemi oluşturan elemanlar tek tek ele alındığında fiziksel özellikleri ve üretim teknikleri açısında çok karmaşık ürünler değildir. Fakat parçası olacakları tesisatın güvenlik riskleri ve çok uzun yıllar kullanılma hedefleri göz önüne alınırsa hammaddeden montaj hizmetine kadar titiz ve kaliteli bir üretim sürecine sahip olması gereken ve ciddi mühendislik gerektiren ürünlerdir.
Kablo Kanalı Çeşitleri
Kablo kanalı sistemleri genellikle ticari ve endüstriyel yapılarda kablo yönetimi için kullanılan sistemler olup kullanım yerine göre farklı tipleri mevcuttur. Kablo kanalları üretim ve kullanım özelliklerine göre ana olarak;
Delikli tip kablo kanalı
Merdiven tipi kablo kanalı
Deliksiz tip kablo kanalı
Tel tipi kablo kanalı
Kablo kanaletleri
şeklinde sınıflandırılabilir. [1]
Delikli tip kablo kanaları taban ve yanlarındaki delikleri sayesinde taşıdığı kablolar için bir miktar havalandırma oluşmasını sağlar. Bu yüzden daha çok tesisatta ısının oluştuğu ısıların fakat ortalamayı geçmediği alanlarda tercih edilir [2]. Çok uzun destek aralığı gerektirmeyen tesisatlarda kullanımı uygundur.
KABLO KANALI
Merdiven tipi kablo kanalları üzerinde merdiven basamağını andıran düzenli aralıklarla kaynatılmış barlar sebebiyle böyle adlandırılırlar. Basamak aralarında havalandırmanın yükselliği nedeniyle tesisatta ısının oluştuğu ve yüksek seviyelere erişebildiği alanlarda kullanımı yaygındır [2]. Daha uzun destek aralıklarında da yeterli taşıma kapasitesi sağlar ancak basamak aralıkları, kiriş formu ve et kalınlıklarının doğru bir şekilde hesaplanmış olması gerekir.
Deliksiz tip kablo kanalları tamamen kapalı olup haberleşme ve bilgisayar kabloları gibi kabloların korunmasının önemli olduğu ve ısınmanın problem oluşturmadığı durumlarda tercih edilir.
KABLO KANALI
Tel tipi kablo kanalları kısa destek aralarının bulunduğu bina içlerinde ve alçak gerilim, haberleşme ve fiber optik kabloları gibi hafif ama çok sayıda kablonun bulunduğu tesisatlarda yaygın olarak kullanılır. Tozlanmanın problem oluşturacağı ve hijyenin önemli olduğu yapılarda genellikle tercih edilen ürünlerdir.
Kablo kanaletleri az miktarda haberleşme ve enerji kablolarının kullanılacağı ve boru tipi kanalların uygun olmadığı durumlarda tercih edilir.Standartlar
KABLO KANALI
Türkiye’de bu ürünler için “Kablo Tava Sistemleri ve Kablo Merdiven Sistemleri TS EN 61537:2007” standardı mevcuttur. Standart elektriksel ve/veya haberleşme sistem tesislerinde kabloların ve muhtemel diğer elektriksel teçhizatın desteklenmesi ve yerleştirilmesi için amaçlanmış, kablo tava sistemleri ve kablo merdiven sistemlerinin özelliklerini ve deneylerini kapsamaktadır. Bu şartlara uygunluk deney ve testler ile kontrol edilmelidir. Deneyler için genel şartlar standarda belirtilmiştir. Standartta, kablo tava sistemleri ve kablo merdiven sistemleri içerisinde yer alan sistem bileşenleri;
malzemeye göre
alev yayılmasına karşı dayanıklılığa göre
elektriksel süreklilik karakteristiklerine göre
elektriksel iletkenliği göre
korozyona karşı dayanıklılığa göre
sıcaklığa göre (nakliye, depolama, tesis ve uygulama şartları bakımın)
tavanın taban alanındaki delik oranına göre
merdiven taban alanındaki açıklık oranına göre
darbe dayanıklılığına göre
olmak üzere 9 ana sınıfa ayrılmıştır. Korozyona karşı dayanıklılık ve sıcaklığa göre sınıflandırmalar için detaylı bir ölçüt tablosu da verilmiştir.
Malzeme Tipi ve Kaplama Türü
KABLO KANALI
Kablo kanalları genel olarak çelik, paslanmaz çelik, PVC, alüminyum veya cam elyaf takviyeli plastikten yapılır. Kaplama türü olarak pre-galvaniz, sıcak daldırma galvaniz, elektro galvaniz, galvaniz üzerine boya, plastik kaplama gibi yöntemler uygulanır. Malzemenin ve kaplama yönteminin seçilmesinde ürünü kullanılacağı bina ya da tesisin konumuna göre ihtiyaç duyulan korozyon direnci dikkate alınır.
Doğru Kablo Taşıyıcısı Seçimi
Öncelikle kablo taşıyıcı sisteminin seçimine baz oluşturacak aşağıdaki bilgiler tespit edilmelidir.
KABLO KANALI
Kablo döşenecek güzergâhın önceden tespiti
Beher metre başına toplam kablo ağırlığının tespiti
Belirlenen kablo yükünü taşıyabilecek taşıyıcı genişliği ve kenar yükseklikleri ile destekler arası mesafenin tespiti.
Uygulamanın yapılacağı coğrafyanın korozyon direnç ihtiyacını tespiti
Tesisatta oluşacak ısıların tespiti
Uygulamaya özel diğer durumlar
Bu bilgiler doğrultusunda yukarıda bahsedilen taşıyıcı tipi özellikleri dikkate alınarak taşıyıcı tipi seçilmeli, ortamın korozyon direnci ihtiyacı dikkate alınarak kaplama türü seçilmeli ve taşıma kapasitesi içinde üreticinin kataloglarında yer alan mukavemet değerlerine göre uygun genişlik, kenar yüksekliği ve et kalınlığına sahip uygun ürünler belirlenmelidir.